Trong năm 2021, Việt Nam đang có bước tiến lớn trên bản đồ ôtô nói chung và xe ô tô điện nói riêng khu vực Đông Nam Á khi mà VinFast VF e34 được xuất xưởng và bán ra thị trường. Dù vậy, khi so sánh với các thị trường khác như Thái Lan, Malaysia hay Indonesia, thì chính sách hỗ trợ và khuyến khích phát triển dành cho ôtô điện ở nước ta còn khá là hạn chế.
Mới đây, Chính phủ vừa có những bước đi đầu tiên khi đã ban hành Nghị định số 10/2022/NĐ-CP về lộ trình ưu đãi lệ phí trước bạ dành cho ôtô điện chạy pin trong 5 năm. Ngoài ra, vào ngày 12/1 vừa qua Quốc hội thông qua dự thảo giảm mức thuế thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với dòng ô tô điện chạy pin, cùng được bắt đầu áp dụng từ ngày 1/3 tới đây.
Các chuyên gia cho rằng chính sách ưu đãi dành cho ô tô điện lần đầu được áp dụng tại Việt Nam còn hẹp và ít, về lâu dài chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu để mở rộng áp dụng hiệu quả và lâu dài.
Tác động đến người dùng và thị trường
Theo Nghị định mới 10/2022/NĐ-CP, ôtô điện chạy pin sẽ có mức nộp lệ phí trước bạ lần đầu là 0%, thời hạn được áp dụng trong vòng 3 năm, bắt đầu từ tháng 3. Trong vòng 2 năm tiếp theo, tức từ ngày 1/3/2025, mức nộp lệ phí trước bạ lần đầu tiên của xe điện sẽ được điều chỉnh thành 50% mức thu so với ôtô chạy xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi.
Trước thời hạn quy định thì mới có hiệu lực, hiện ôtô điện có mức thu lệ phí trước bạ 10-12% giá niêm yết, tương tự với các dòng xe du lịch dùng động cơ đốt trong. Trong thời gian tới, các hính sách ưu đãi mới sẽ giúp ôtô điện phần nào trở nên hấp dẫn hơn với khách hàng khi mà chi phí đăng ký được giảm thiểu đáng kể.
Nhận xét về Nghị định mới vừa được nhà nước ban hành, anh Thành Lê (Hà Nội), chủ nhân VinFast VF e34 nói: “Việc miễn lệ phí trước bạ sẽ giúp làm giảm chi phí ra biển của một chiếc ô tô ở mức khoảng từ 8% đến gần 11% so với trước đây, điều này tùy vào cách tính của từng địa phương. Mức giảm này sẽ là một ưu đãi rất hấp dẫn đối với người tiêu dùng, nhất là khi giá xe đang phải gánh nhiều loại thuế phí như hiện nay”.
So sánh giữa giá xe xăng và xe điện, thì rõ ràng hiện tại xe điện đang nắm ưu thế đủ lớn để người tiêu dùng có thể quyết tâm thay đổi thói quen, chuyển sang sử dụng một loại phương tiện giao thông mới thân thiện với môi trường hơn, anh Tùng Anh nói thêm về tiềm năng của ôtô chạy pin tại Việt Nam.
Bên cạnh những ý kiến đang ủng hộ xe điện, nhiều người đang sử dụng ôtô vẫn gặp khá nhiều vướng mắc dù muốn thử nghiệm phương tiện này. Chị Thu Trang (TP.HCM) cho biết trong khu chung cư chị ở không có trạm sạc xe điện, vì vậy nếu mua xe điện chị sẽ phải phụ thuộc vào các trạm sạc công cộng và không có chủ động trong việc di chuyển bằng phương tiện này. “Khu chung cư tôi ở chỉ có 20 slot đỗ ôtô, rất khó để có thể có chỗ đỗ một chiếc xe điện”, chị Trang nói.
Trong khi đó, dù đã giảm được đáng kể chi phí khi mua xe Porsche Taycan, chủ nhân của những chiếc xe này vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn nếu muốn di chuyển xa ra ngoài thành phố.
Trạm sạc ở nhà có thể cho phép người dùng sạc đầy pin nhanh nhất trong vòng 4 tiếng, tuy nhiên nếu đi tới các nơi không có trạm sạc của Porsche và cần sử dụng hệ thống sạc mini, thì thời gian sạc sẽ lên tới vài chục tiếng, vì vậy việc di chuyển từ TP.HCM tới Vũng Tàu hay Đà Lạt cũng đã rất khó khăn.
Porsche Việt Nam đang trong quá trình đàm phán để được đặt các trạm sạc ở một số địa điểm ngoài TP.HCM, còn vào thời điểm hiện tại chủ xe phần lớn sẽ sử dụng Taycan loanh quanh trong thành phố.
Hạ tầng sử dụng xe ô tô điện được quan tâm
Bên cạnh các chính sách và quy định ảnh hưởng đến giá thành của sản phẩm thì vẫn còn đó những yếu tố khác đang được người dùng Việt Nam quan tâm, cân nhắc khi lựa chọn giữ xe điện và ôtô truyền thống.
Khi được hỏi về các chính sách ưu đãi phí trước bạ cho ôtô điện, anh Mạnh Được (TP.HCM), người đang sở hữu một dòng xe hạng A cho rằng quy định này thực tế không mang đến quá nhiều hấp dẫn lắm trong bối cảnh vài năm qua khá nhiều hãng xe đã thường xuyên áp dụng chính sách khuyến mại tặng 100% phí trước bạ dành cho khách hàng mua ôtô dùng động cơ, xăng dầu.
“Nếu xe điện được hỗ trợ phí trước bạ, các hãng xe truyền thống chắc chắn cũng sẽ chủ động ưu đãi phần phí này cho người mua”, anh Được nhận xét.
Chia sẻ về khả năng của việc chuyển đổi sang sử dụng ôtô chạy pin trong tương lai, anh Được nói sẽ chỉ lựa chọn xe điện khi mà hệ thống trạm sạc cũng như công nghệ pin đã đủ tốt, từ đó giúp xe điện có thể di chuyển tương đương hoặc nhiều hơn xe xăng. Ngoài ra, nhà sản xuất có thể hỗ trợ các chi phí về sạc điện vài năm đầu tại các điểm sạc công cộng hoặc lắp đặt bộ sạc tại nhà để giúp thu hút khách hàng.
Trong khi đó, ông Nguyễn Mạnh Thắng, người đang sử dụng VinFast VF e34 cho rằng các dòng xe điện hiện tại ngoài mức giá ưu đãi hấp dẫn có thể sẽ được người dùng Việt Nam chú trọng và cân nhắc nhiều hơn nhờ vào công nghệ mới, phạm vi vận hành của xe đủ tốt, cộng với các ưu điểm không phát thải ô nhiễm về khí thải và tiếng ồn.
“Cùng với các chính sách thuế khác và các kế hoạch phát triển hệ thống hạ tầng để phục vụ xe điện trong thời gian tới, việc miễn giảm hoàn toàn phí trước bạ sẽ là một cú hích khá mạnh mẽ giúp nhiều khách hàng mạnh dạn trong việc chuyển hướng từ xe động cơ đốt trong truyền thông sang các dòng xe chạy bằng pin điện”, ông Thành Lê nói.
Nên tiếp tục mở rộng đầu tư và phát triển cho xe ô tô chạy bằng năng lượng điện
PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, trưởng bộ môn Quản trị Tài chính quốc tế, Học viện Tài chính, đã cho rằng với những chính sách hỗ trợ dành cho xe điện nói chung phải cần được tiếp tục mở rộng và áp dụng thêm ưu đãi mạnh mẽ hơn vì đây đang là xu hướng chung của thế giới, đồng thời nó thúc đẩy phát triển nền kinh tế xanh bền vững cho Việt Nam.
Việc miễn, giảm lệ phí trước bạ hay thuế TTĐB là lần đầu tiên chính sách ưu đãi cho xe điện được nghiên cứu và áp dụng tại Việt Nam, nên có thể xem đây là một động thái thí điểm, phạm vi còn eo hẹp và ít so với các quốc gia trên thế giới, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói thêm.
Về lâu dài, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhận định các cơ quan chức năng sẽ phải cần nghiên cứu để có thể ban hành thêm những quy định mới phù hợp cho nền kinh tế Việt Nam và thông lệ quốc tế. Lấy ví dụ, ông Thịnh gợi ý về các giải pháp ưu tiên như cho phép xe điện di chuyển vào các làn đường hạn chế hay sử dụng miễn phí bãi đỗ xe để có thể khuyến khích người dân sử dụng ôtô chạy pin.
Thực tế, ngành công nghiệp ôtô Việt Nam hiện đang chưa có phương hướng phát triển rõ ràng dành cho dòng xe điện. Ưu đãi từ Nghị định 10/2022/NĐ-CP hay dự thảo mới của Quốc hội chỉ dừng ở mức kích cầu ban đầu, thay vì dàn trải đầu tư các cơ sở hạ tầng và khuyến khích sản xuất xe điện dài hạn như tại các nước Thái Lan hay Indonesia.
Nhìn chung, thị trường ôtô điện còn sẽ phát triển mạnh hơn nữa trong tương lai gần tại nhiều quốc gia trên thế giới, như là một xu hướng tất yếu của ngành công nghiệp ôtô. Còn tốc độ phát triển của thị trường ô tô điện sẽ tùy thuộc vào sự quyết tâm của từng quốc gia cũng như tốc độ thích ứng với phương tiện mới của người dân.